بررسی نسخه خطی شاه طهماسب (عالم آرای شاه طهماسب صفوی) از اسماعیل حسینی تبریزی با کد 13739

چکیده یکی از سنتهای تاریخ نگاری ایران ، نگارش کتابهائی درباره زندگانی پادشاهانی است که دوران زمامداری ایشان با تحولات بسیار اثرگذاری همراه بوده است. نمونه ای از این دست کتابها « عالم آرای شاه تهماسب» است ،که به صورت نسخه خطی می باشد و توسط « اسماعیل حسینی مرعشی تبریزی» معروف به میرملایم بیک از نویسندگان دوران شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی نگاشته شده است. نویسنده در این کتاب با هدف شرح وقایع دوره ی زمامداری شاه تهماسب اول صفوی (984-930) به تالیف رخدادهای واقعه به صورتی داستان گونه همراه با گزارش های مستند تاریخی پرداخته است. از آن جا که نسخه ی مذکور آگاهی های بسیارسودمندی از اوضاع سیاسی و نظامی دوران زمامداری دومین پادشاه صفوی در اختیار می گذارد و افزون بر آن اطلاعات مفیدی از منظر اجتماعی و فرهنگی درباره ی احوالات عامه ی مردم ، آن هم با زبانی روان و نثری سهل الوصول ارائه می دهد، لذا این پایان نامه به بررسی و تصحیح این نسخه پرداخته است. این پژوهش با هدف معرفی و بررسی ویژگی های متعدد این کتاب می کوشد در حد توان با دسته بندی و تبیین خصوصیات اصلی و برجسته ، اهمیت و ارزش نسخه مذکور را یادآور شود،و با شناخت زوایای پنهان و ناشناخته این دوران تصویر درست و بهتری را در اختیار خواننده قرار دهد. روش کار: تصحیح حاضربیشتر قیاسی و گاهی بر پایه ی تطابق داده های تاریخی با منابع آن عصر می باشد، و در اصطلاح اهالی این فن"تقویم النّص"صورت گرفته است. نتیجه این پژوهش بیانگر آن است که : نسخه ی مذکور ،از معدود منابعی است که به طور اختصاصی به شرح وقایع سالهای 930 تا 981 می پردازد.از آن جا که مولف به عنوان "ملک التجار" و "امین الضرب" ،در ارتباط مستقیم با دربار و توده ی مردم بوده ، نسبت به شرائط سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی روزگار خویش وقوف کامل داشته است.، فلذا تلاش می نماید تا بخشی از حقایق پنهان جامعه ی زمان خویش را در قالب داستانها و روایات تاریخی به رشته تحریر درآورد . کلید واژه: نسخه خطی، عالم آرای شاه تهماسب، ملایم بیگ، تهماسب اول صفوی.